به گزارش بیداربورس طبق گزارش موسسه ردیابی نفتکش کپلر و سازمان اوپک از زمان امضای سند همکاری ۲۵ ساله با چینی‌ها، صادرات نفت ایران به چین از روزانه ۷۸ به ۶۱۷ هزار بشکه رسیده و تقریبا ۸ برابر شده است.
*قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین چه بود؟
زمزمه های شروع این تفاهمنامه مشترک به سفر سال ۱۳۹۴ شی جین پینگ رهبر چین به ایران و دیدار او و آیت الله خامنه ای برمی‌گردد. پس از آن و در سال ۱۳۹۸، انعقاد این تفاهمنامه به‌طور جدی از سوی دو کشور مورد بحث قرار گرفت و چند متن پیش‌نویس، میان دو کشور مبادله شد تا نهایتاً در اواخر ریاست‌جمهوری حسن روحانی، دولت دوازدهم اول تیر ۱۳۹۹ پیش‌نویس نهایی برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین را در جلسه هیات دولت بررسی و تأیید کند.
سرانجام، ۷ فروردین ۱۴۰۰ توسط محمدجواد ظریف و وانگ یی، وزرای امور خارجه ایران و چین، امضا شد.
*پنهان‌کاری مسئولین
اطلاعات زیادی از جزییات این سند فاش نشد که مورد اعتراض بسیاری از مردم هم قرار گرفت، در مقابل مسئولین علت این پنهان‌کاری را عدم فاش شدن راه‌های دورزدن تحریم‌ها اعلام میکردند، با این حال نشریه پترولیوم اکونومیست با انتشار جزئیاتی از متن تواهم‌نامه ۲۵ ساله، مدعی سرازیر شدن سرمایه‌ای معادل حدود ۴۰۰ میلیارد دلار به بخش‌های اقتصادی ایران توسط چینی‌ها شد. رقمی که تقسیم آن بر ۲۵ سال، معادل سرمایه‌گذاری ماهانه ۱.۳ میلیارد دلاری در اقتصاد ایران است.
نکته : معاملات با واحد پولی کشور چین یعنی «یوان» صورت گیرد.
گویا در این قرار داد چین نفت و گاز ایران را با ۳۰ درصد تخفیف می‌خرد و برای بازپرداخت پول نفت ایران دو سال مهلت دارد. نکته دیگر اینکه چین می‌تواند بازپرداخت بدهی نفتی خود را با یوان چین انجام دهد. امتیاز دیگری که به چین داده شده این است که دو سوم مبلغ خرید نفت و گاز، نقد خواهد بود و یک سوم به شکل کالا و خدمات.
*قرارداد ترکمنچای ؟
علی بیگدلی کارشناس سیاست خارجی با بیان اینکه چینی‌ها شرکای خوبی نیستند، گفت: چینی‌ها همواره به دنبال منافعت خود بوده و شرکای قابل اعتمادی نبوده و برخلاف آمریکایی‌ها که پای تعهداتشان نیستند و دیده‌ایم که تاکنون ۵ بار در شورای امنیت به نفع آمریکا و علیه ایران رای داده‌اند. از سوی دیگر این توافق‌نامه‌ای که می‌خواهیم با چین امضا کنیم آنقدر گسترده و فراخ است که چینی‌ها در همه امور سیاسی، امنیتی، اقتصادی و حتی اجتماعی و فرهنگی ما دخالت خواهند کرد و ما حتی در دوره قاجار هم چنین قراردادی نداشتیم.
*شکست سیاست‌های آمریکا با قرارداد چین
مدافعان سند می‌گویند در این مرحله تنها یک توافق راهبردی برای تعیین چارچوب کلان همکاری تدوین شده و شامل اعداد و ارقام موردبحث نمی‌باشد. در شرایطی که تحریم‌های آمریکا علیه ایران در راستای اعمال استراتژی فشار حداکثری به بیشترین میزان خود رسیده و منجر به بحران اقتصادی در ایران شده‌است، توافق بلندمدت با چین راه نجاتی برای ایران دربرابر تحریم فزاینده اقتصادی به‌شمار می‌رود و می‌توانست منجر به ناکامی سیاست فشار حداکثری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به منظور تسلیم ایران باشد. چنان‌که سخنگوی دولت ایران در حمایت از این توافق اعلام کرده‌است: «سیاست‌های آمریکا برای انزوای ایران و قطع روابط بین‌المللی ما شکست خورده‌است.»
*چین به دنبال احیای راه ابریشم
برخی اعتقاد دارند، این سند بخشی از طرح یک کمربند، یک راه چین است. در طول دو دهه گذشته، چین برای اجرایی کردن این طرح بزرگ در پروژه‌های مختلفی سرمایه‌گذاری کرده و به عنوان سرمایه‌‍گذار اولیه در بسیاری از کشورهای بادرآمد پایین و متوسط به شمار می‌آید و به برخی نیز وام اعطا کرده است. پکن در سال ۲۰۱۷ متعهد به سرمایه‌گذاری ۱۲۴ میلیارد دلاری در این طرح شد. شرکت مشاوره‌ای مورگان استانلی پیش بینی کرد، ارزش سرمایه‌گذاری چین در پروژه‌های طرح یک جاده یک کمربند تا سال ۲۰۲۷ به ۱.۳ تریلیون دلار خواهد رسید.
این کمربند به عنوان شبکه‌ای طراحی شده از جاده‌های فراسرزمینی و خطوط راه آهن، لوله‌های نفت و گاز و دیگر پروژه‌های زیرساختی است که از شهر شیئان در مرکز چین آغاز و سراسر آسیای میانه را در می‌نوردد و سرانجام به مناطق دوردستی چون مسکو، روتردام و ونیز می‌رسد. درواقع براساس این طرح قاره‌های آسیا، آفریقا و اروپا با شبکه‌های تجاری ریلی، زمینی و دریایی به یکدیگر متصل شوند.
*مقاومت امریکا درمقابل راه ابریشم
این طرح می‌تواند قدرت بین‌المللی ایالات متحده به خصوص در حوزه تجاری را کاهش دهد.ازسوی دیگر مواجهه خصمانه آمریکا و اروپا با روسیه پس از بحران اوکراین، این کشور را متوجه طرح ترانس پاسیفیک چین کرد. اما، در صورت بهبود روابط با غرب، ممکن است دوباره از چین رویگردان شود، چون به هر حال طرح راه ابریشم نو، اساساً یک طرح چینی است. از سوی دیگر ایالات متحده با تقویت اتحادش با بلوک‌های سرمایه‌داری در اقتصاد چین، ممکن است علیه این طرح اقدام کند، تا بتواند بر خط مشی توسعه آتی چین اثر بگذارد.
*توسعه جهانی با الگوی چینی
برخی تحلیلگران،این طرح را در راستای توسعه جهانی شدن با الگوی چینی می‌دانند، که قصد دارد نظم اقتصادی جهان را از نو بسازد و کشورها و شرکت‌ها را در مدار اقتصاد چین قرار دهد. در شرایطی که رشد اقتصادی چین کند شده‌است، صنایع سنگین همچون فولاد و سیمان بیش از نیاز بازار چین، محصول تولید می‌کنند؛ بنابراین، چین برای تداوم فعالیت اقتصادی به بازارهای جهانی، به خصوص در کشورهای در حال توسعه، نظر دارد. البته این طرح رقابت‌هایی را نیز برمی‌انگیزد. در شرایطی که چین در توسعه بندر گوادر پاکستان برای اتصال به اقیانوس هند سرمایه‌گذاری می‌کند، ژاپن و هند، متقابلاً، در بند چابهار ایران سرمایه‌گذاری تا بتواند به بازار آسیای مرکزی دست یابند. همچنین، روسیه می‌کوشد با توسعه تجارت با ایران از طریق بنادر مخاچ‌قلعه و آستاراخان در کناره دریای خزر به بازار آسیای جنوبی و جنوب غربی دست یابد.
خبرنگار: گلاره کحالی
نظر شما