*چه شد آن ۷ هزار صفحه برنامه اقتصادی ؟
به گزارش بیداربورس رئیسی، در حالی کشور را با دلار ۲۴ هزار تومانی و سکه ۱۱ میلیون تومانی تحویل گرفت که با ادعای ۷۰۰۰ صفحه برنامه اقتصادی بزرگترین وعده‌ها را در زمینه اقتصادی، کنترل تورم و نرخ ارز، جبران مکافات بازار سرمایه و بهبود شرایط اقتصادی سرداد. امروز بیش از یک سال از حکومت دولت سیزدهم میگذرد و دلار در حوالی ۴۰ هزار تومان و سکه امامی نزدیکی سقف ۲۰ میلیون تومان معامله میشود. تورم ۴۶ درصدی، افزایش قیمت کالاهای اساسی و کوچک شدن سفره مردم، نتیجه همان برنامه‌های اقتصادی است؟ در ادامه به بررسی برخی دلایل گرانی دلار میپردازیم
*برجام از دستور کار خارج شد
اواخر سال ۱۴۰۰ و مرداد ماه سال جاری روند قیمت دلار تحت تاثیر اخبار مساعد از سوی طرف امریکایی درباره توافقات هسته‌ای برجام، نزدیک شدن مذاکرات به نتیجه مطلوب و برگشت پول‌های بلوکه در خارج از کشور کاهشی شد. اما با تنش‌های سیاسی و بین‌المللی برجام از دستور کار خارج و امریکا و هم‌پیمان‌هایش بر تشدید تحریم‌ها بر ایران تاکید کردند.
*انتظارات تورمی
افزایش قیمت اجناس در یک سال گذشته، یک شبه ره صد ساله رفت و نه تنها سفره مردم کوچ شد. متوسط تورم ماهانه طی هفت ماهه نخست سال ۱۴۰۱ حدود ۴.۴ درصد، طی فصل اول همین سال ۶.۴درصد و طی فصل دوم سال نیز حدود ۲.۹درصد بوده است. با فرض اعمال سه سناریوی استمرار تورم ماهانه ۱ ، ۲ و ۳ درصد طی ۵ ماهه پایانی سال ۱۴۰۱ ،تورم کل در پایان سال جاری برای هریک از موارد مزبور به ترتیب برابر با ۴۵.۸ درصد، ۴۷.۹ درصد و۵۰ درصد برآورد میشود که از رقم ۴۰ درصد پیش‌بینی شده توسط صندوق بین‌المللی پول در گزارش چشم‌انداز اکتبر ۲۰۲۲ به مراتب بالاتر است.
*ناآرامی‌های کشور
جرقه افزایش قیمت از ۱۱ هزار تومان، بعد از ناآرامی‌های آبان ۹۸ اتفاق افتاد. اینروزها هم کارشناسان با اشاره به جو روانی و هیجانی در سمت تقاضای بازار دلار، افزایش قیمت این ارز را ناشی از ناآرامی‌های اخیر میدانند.
*پدیده‌ای به نام الگوی خرید چمدان
اگرچه این الگو هیچ زمینه علمی ندارد، اما افزایش خرید چمدان در هفته‌های اخیر، حکایت از روند افزایشی سفر دارد. با این حساب برخی اعتقاد دارند با افزایش روند مهاجرت، خروج ارز از داخل کشور اتفاق افتاده است.
*ناترازی ارزی
تراز تجاری یا صادرات خالص اختلاف میان ارزش صادرات و واردات یک کشور در یک دوره زمانی معین است که باتوجه به تحریم‌ها براساس آمار ۷ماهه گمرک تراز تجاری منفی است. درواقع صادرات بدون احتساب نفت خام ۳۲.۴ میلیارد دلار و واردات ۳۷.۱ میلیارد دلار بوده است. به عبارتی صادرات بدون نفت خام اگرچه ۴.۴ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته اما از نظر حجمی با ۷۰.۴ میلیون تن، با کاهشی ۱۶ درصدی نسبت به دوران مشابه سال گذشته روبه‌رو شده است. البته به گفته صالح‌آبادی، اکنون منابع ارزی رو به بهبود است و در رابطه ناترازی تجاری نیز تحت تاثیر افزایش صادرات نفتی و غیرنفتی، ناترازی تجاری نیز برطرف شده است.
*کسری بودجه دولت
همانطور که گفته شد کسری بودجه دولت سبب افزایش نرخ تورم و به دنبال آن بالا رفتن نرخ دلار میشود. بنابراین تنها راه‌حل بنیادین و اصولی برای کنترل و کاهش نرخ تورم، رفع کسری بودجه از طریق افزایش درآمدهای عمومی دولت و کاهش هزینه‌ها است؛ نکاتی که انتظار می‌رود دولت سیزدهم در آستانه ارایه بودجه سال ۱۴۰۲ و در این شرایط که با جهش‌های پی در پی نرخ دلار روبرو بوده‌ایم، به آن توجه ویژه بورزد. چراکه کسری بودجه دولت زمینه استقراض از بانک مرکزی را فراهم میکند.
*دولت دلار را گران میکند
_حسین راغفر اقتصاددان :
به طور قطع دولت عامل گرانی نرخ ارز است و دولت هر صبح به بانک‌ها و صرافی‌ها اعلام میکند که امروز نرخ دلار و نرخ ارز چقدر باشد و چقدر بفروشند. درواقع دولت به دلیل کسری بودجه نسبت به افزایش نرخ ارز اقدام کرده است و به نظر می‌رسد توان اداره امور را ندارد و اعضای آن ناکارآمد هستند.
*بی‌برنامگی مسئولان
به اعتقاد برخی تحلیلگران مشکل اصلی در فقدان راهبرد موثر ارزی از سوی دولت است.
_آلبرت بغزیان اقتصاددان:
تیم اقتصادی دولت حتی متوجه تفاوت‌های یکسان‌سازی نرخ ارز با ارز تک‌نرخی نیستند. وتنها از این عبارات برای وعده دادن استفاده میکند. دولت نه تنها راهبرد ارزی نداشته، بلکه حتی نرخ ارز شناور مدیریت شده را نیز برنامه‌ریزی نکرده است. بانک مرکزی به جای منشگری در بازار ارز و اتخاذ سیاست‌های مالی، چشم به بازار چهارراه استانبول و میدان فردوسی دوخته تا نسبت به تحولات بازار واکنش شتاب‌زده نشان دهد. یک روز برخی افراد را می‌گیرند. روز دیگر می‌گویند، معاون بانک مرکزی خیانت کرده و باید برکنار شود. بعد اعلام میشود، رییس کل بانک مرکزی باید تغییر کند. اینها چاره‌ساز نیستند. اقتصاد به راهبرد ارزی نیاز دارد، که ندارد.
خبرنگار: گلاره کحالی
نظر شما